پترولوژی سنگ های رسی دگرگونی گشت و ماسال، شمال ایران

مجموعه های دگرگونی گشت و ماسال به ترتیب در جنوب غرب شهرستان های فومن و انزلی در کوه های تالش و در زون البرز غربی واقع شده اند. میکاشیست، گارنت شیست، آندالوزیت شیست، کردیریت-استارولیت شیست، سیلمانیت شیست، کیانیت شیست و متابازیت ها از جمله سنگ های دگرگونی غالب در منطقه می باشند. بافت های لپیدوبلاستی و پورفیروبلاستی از بافت های غالب در متاپلیت ها و بافت گرانولار بافت غالب در متابازیت ها می باشد. اغلب پورفیروبلاست ها از جمله آندالوزیت فابریکs شکل(گلوله برفی) داشته که نشانگر رشد آنها به صورت همزمان با فرایند تکتونیکی می باشد. لوکوگرانیت های گشت از کانی شناسی ساده ای برخوردار بوده و دارای کانی های اصلی پلاژیوکلاز، فلدسپار پتاسیم، کوارتز و موسکویت به همراه کانی های فرعی تورمالین و آپاتیت هستند. پتروگرافی سنگ های دگرگونی بیانگر رخداد دو فاز دگرگونی ناحیه ای(m1, m2) و یک فاز دگرگونی مجاورتی(m3) به همراه دو فاز دگرشکلی (d1, d2) می باشد. دگرگونی ناحیه ای m1 با دگرشکلی d1 منجر به ایجاد فولیاسیون s1 در سنگ های دگرگونی منطقه شده و منجر به جهت یافتگی کانی های بیوتیت و موسکویت را در جهت حداکثر فشار شده است. رخداد دگرگونی ناحیه ای m2 با تشکیل فولیاسیون s2، فولیاسیون s1 را چین داده و کلیواژ کرینولیشن را تشکیل داده است. عملکرد این فاز دگرگونی منجر به تشکیل اغلب پورفیروبلاست ها از جمله آندالوزیت (ii)، استارولیت، کردیریت((ii ، کیانیت، سیلمانیت و گارنت شده است. بالا آمدن توده های نفوذی منجر به رویداد دگرگونی مجاورتی(m3) در منطقه شده و سنگ های دگرگونی پیشین را دگرشکل کرده است. لوکوگرانیت های گشت پرآلومین بوده و sio2 آنها 11/70-7/75 درصد می باشد. بهنجار سازی گرانیت های گشت به کندریت بیانگر تمرکز پایین عناصر کمیاب خاکی در آنها بوده و از عناصر کمیاب سبک غنی شدگی نسبی نشان می دهند. تشکیل لوکوگرانیت های موسکویت دار گشت ناشی از ذوب بخشی درجه پائین متاپلیت ها در طی شرایط فعالیت پایین سیالات می باشد. مکان تشکیل لوگو گرانیت ها در بخش بالایی پوسته و در نتیجه تغییر شکل، برشی شدن و فروریزش پوسته ضخیم شده کوه های البرز می باشد. ترکیب گارنت در کیانیت شیست ها و گارنت شیست ها از نوع آلماندن- اسپسارتین و در متابازیت ها از نوع آلماندن - اسپسارتین و گروسولار می باشد. فیبرولیت نسبت به دو پلی مورف آندالوزیت و کیانیت از محتوی feo بالاتری برخوردار است که می تواند ناشی از غنی بودن سنگ کل از آهن بوده و یا ناشی از تشکیل فیبرولیت از تجزیه کانی بیوتیت باشد. آمفیبول موجود در متابازیت ها از نوع اکتینولیت بوده و متعلق به سنگ های دگرگونی است و بیانگر تعلق آنها به سنگ های وابسته به رخساره شیست سبز می باشد. تورمالین موجود در متاپلیت ها از نوع دراویت بوده و بر اساس شیمی کانی تورمالین منشاء سیالات دخیل در تشکیل این کانی وابسته به متاپلیت ها و متاسمیت های غنی از آلومنیوم می باشد. طبق شیمی عناصر اصلی، سنگ های دگرگونی رسی مجموعه های گشت و ماسال اغلب دارای منشاء رسوبی بوده و برخی از نمونه ها نیز دارای منشاء آذرین اسیدی تا حدواسط هستند. ترکیب رسوبات تشکیل دهنده متاپلیت های گشت و ماسال به ترتیب شیل و شیل غنی از آلومینیوم می باشد و احتمالا" مربوط به پروتروزوئیک- فانروزوئیک می باشد. بر اساس شیمی سنگ کل، محیط تشکیل سنگ های دگرگونی حاشیه فعال قاره ای تا جزایر قوسی می باشد. بر اساس روش های مختلف دما – فشار سنجی دمای 600-700 درجه سانتی گراد و فشار 7-8 کیلوبار برای اوج دگرگونی(m2) و 550-600 درجه سانتی گراد و 5 کیلوبار برای دگرگونی (m1) بدست آمده است. بر اساس مطالعات با شبکه پتروژنتیکی ترسیم شده مسیر رخداد دگرگونی های منطقه در جهت عقربه های ساعت بوده و نشانگر دگرگونی نوع باروین (ht/m-lp) می باشد که در طی برخورد قاره ای و ضخیم شدگی پوسته ای ایجاد شده است. نتایج حاصل از مطالعات دما- فشارسنجی، شیمی سنگ کل و شیمی لوکوگرانیت ها همگی بیانگر رخداد فرایند دگرگونی در یک محیط تکتونیکی برخوردی می باشد. سنگ های دگرگونی و لوکوگرانیت های گشت در اثر فرورانش پالئوتتیس به سمت شمال در نتیجه برخورد بین بخش گندوایی ایران و صفحه اوراسیا در البرز غربی تشکیل شده اند که منجر به برشی و ضخیم شدگی پوسته و تشکیل سنگ های دگرگونی حرارت بالا و فشار متوسط مجموعه گشت و سنگ های دگرگونی فشار بالا از جمله اکلوژیت ها و سنگ های دگرگونی شیست آبی در منطقه ماسال- شاندرمن شده است. لوکوگرانیت های گشت در طی برخورد قاره ای و ضخیم شدگی پوسته ای از ذوب بخشی متاپلیت های غنی از موسکویت بوجود آمده اند که نفوذ آنها باعث دگرگونی مجاورتی سنگهای قبلی شده است.